Αρχαίο...GPS

Στην εποχή μας είναι εύκολο να βρεις ένα χάρτη, είτε παραδοσιακό από χαρτί, είτε ηλεκτρονικό στο Ίντερνετ. Τι έκαναν όμως οι αρχαίοι μας πρόγονοι, οι οποίοι έπρεπε να προσανατολίζονται σωστά για να κυνηγούν ή να βρουν ένα σπήλαιο...;

Φαίνεται πως οι προϊστορικοί κυνηγοί-συλλέκτες είχαν τους δικούς τους χάρτες «τσέπης», σύμφωνα με ισπανούς αρχαιολόγους που ανακάλυψαν μια ωραία γυαλισμένη πέτρα από ψαμμίτη (αμμόπετρα), η οποία πάνω της έχει χαραγμένες διασταυρούμενες γραμμές μονοπατιών και μικρά σχέδια ζώων (ελαφιών, ταράνδων, αγριοκάτσικων), απεικονίζοντας έτσι μια περιοχή.

Η σχετική ανακάλυψη των ισπανών ερευνητών, με επικεφαλής τον Πιλάρ Ουτρίγια του πανεπιστημίου της Σαραγόσα, δημοσιεύτηκε στο “Journal of Human Evolution” (Περιοδικό της Ανθρώπινης Εξέλιξης), σύμφωνα με το New Scientist.

Η δημοσίευση προκάλεσε νέα επιστημονική συζήτηση –και διαμάχη- κατά πόσο όντως είναι σωστή η ερμηνεία αυτών των προϊστορικών ευρημάτων ως «χαρτών».

O πέτρινος χάρτης, στο μέγεθος ενός χεριού, έχει ηλικία περίπου 14.000 ετών, βρέθηκε σε ένα σπήλαιο στην περιοχή της Ναβάρας στη βόρεια Ισπανία (στη νότια πλευρά των Πυρηναίων) και αποτελεί τον αρχαιότερο γνωστό χάρτη μιας περιοχής στη Δυτική Ευρώπη. Οι ισπανοί επιστήμονες χρειάστηκαν δέκα χρόνια μέχρι να αποκρυπτογραφήσουν τις μπλεγμένες χαραγμένες γραμμές πάνω στην πέτρα και να καταλάβουν το νόημα του «χάρτη».

Οι αρχαιολόγοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο χάρτης απεικονίζει μια περιοχή γύρω από το σπήλαιο, καθώς και τα ζώα για κυνήγι. Αρκετές γραμμές μοιάζουν με τα σχήματα των βουνών, όπως φαίνονται από το σπήλαιο. Άλλες γραμμές αναπαριστούν την μαιανδρική πορεία ενός ποταμού, ενώ άλλες γραμμές πιθανότατα δείχνουν τα περάσματα όπου ήταν ευκολότερη η διάσχιση του ποταμού ή όπου υπήρχαν αυτοσχέδια γεφυράκια.

Το εύρημα μπορεί να φωτίσει τον τρόπο που οι άνθρωποι εκείνης της εποχής προσανατολίζονταν και επεκτείνονταν γεωγραφικά.

Σύμφωνα με άλλους επιστήμονες, ο ισπανικός «χάρτης», όπως και άλλοι παρόμοιοι «χάρτες» της προϊστορικής εποχής βασίζονται τελικά σε εικασίες των επιστημόνων, είναι παρόλα αυτά λογικό οι πρόγονοί μας να διέθεταν τέτοιους «χάρτες» για να τους βοηθούν, καθώς συνεχώς μετακινούνταν από τόπο σε τόπο.

Αντίθετα, σύμφωνα με την Τζιλ Κουκ, επικεφαλής του Τμήματος Προϊστορίας του Βρετανικού Μουσείου του Λονδίνου, εκατοντάδες παρόμοιες πέτρες με χαραγμένες γραμμές έχουν βρεθεί σε όλη την Ευρώπη, αλλά δεν έχουν θεωρηθεί χάρτες μέχρι τώρα. Όπως πιστεύει, οι προϊστορικοί κυνηγοί δεν είχαν ανάγκη από υλικούς χάρτες, επειδή είχαν αποκτήσει πολύ καλή γνώση του τοπίου, των δέντρων κλπ., είχαν δηλαδή «νοητικούς χάρτες» στο μυαλό τους.

Ο αρχαιότερος (θεωρούμενος) χάρτης που έχει βρεθεί στην Ευρώπη, ανακαλύφθηκε στην Τσεχία και έχει ηλικία 25.000 ετών. Απεικονίζει ένα βουνό, ένα ποτάμι, κοιλάδες και διαδρομές στη γύρω περιοχή.

Ο αρχαιότερος γνωστός χάρτης του κόσμου χρονολογείται από το 600 π.Χ. Είναι χαραγμένος πάνω σε πήλινη πλάκα που ανακαλύφθηκε στην πόλη Σιπάρ στο νότιο Ιράκ, έχοντας ως επίκεντρο τη Βαβυλώνα και δείχνει τον κόσμο σαν έναν κύκλο που περιβάλλεται από νερό.